Bố mẹ vẫn luôn hiểu rằng mình có vai trò, tác động rất lớn trong việc hình thành tính cách và suy nghĩ của trẻ. Đơn giản bởi bốmẹ là người có thời gian tiếp xúc với trẻ nhiều nhất đồng thời cũng là người trực tiếp nuôi dạy trẻ.

Vì thế, bố mẹ giống như một tấm gương mẫu mực để con noi theo. Nhưng có sẽ thật bất ngờ nếu bố mẹ biết rằng chỉ cần sự thay đổi nhỏ trong cách nói chuyện của bố mẹ lại có thể tác động mãnh mẽ đến sự phát triển tư duy của trẻ, giúp trẻ thành công hơn trong tương lai…!

Vậy thay đổi như thế nào? Tác động như thế nào? Bố mẹ hãy tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Tiến sĩ Carol Dweck là một nhà nghiên cứu tiên phong trong lĩnh vực thay đổi nhận thức của con người về động lực, đặc biệt là phương pháp để trẻ có tư duy phát triển (tin rằng quyết tâm có thể vượt thử thách) thay vì tư duy cố định (tin rằng trí thông minh là di truyền và hữu hạn).

Nói một cách đơn giản, nuôi dưỡng tư duy của trẻ phát triển chính là việc khen ngợi trẻ một cách trực tiếp về khả năng học tập và nỗ lực của trẻ thay vì đơn thuần khen rằng trẻ rất thông minh. Những ví dụ sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn phần nào.

Tư duy cố định: “Con đã đọc được một câu hoàn chỉnh rồi cơ à, con giỏi quá!”.

Tư duy phát triển: “Con đã đọc được một câu hoàn chỉnh rồi, chúc mừng con đã hoàn thành mục tiêu sau nhiều nỗ lực luyện tập nhé!”.
Tư duy cố định: “Con đã giải xong câu đố này rồi cơ à, con thông minh thật đấy!”.
Tư duy phát triển: “Xin lỗi vì bắt con tốn thời gian làm câu đố dễ thế này, để mẹ tìm một câu khác khó hơn nhé. Mẹ biết con của mẹ sẽ làm được mà!”.
Tư duy cố định: “Con làm bài kiểm tra được 8 điểm.”.
Tư duy phát triển: “Con được 8 điểm trong bài kiểm tra chứng tỏ con hiểu bài tương đối tốt đó. Mẹ tin nếu con xem lại những chỗ sai thật kĩ và làm lại thì con có thể làm đúng gần hết được!”

Thông điệp chỉ thay đổi một chút xíu, nhưng có thể thay đổi cả tương lai của trẻ
Khi bạn thay đổi cách đánh giá trẻ từ việc tập trung vào kết quả sang chú trọng quá trình học tập thì điều đó có nghĩa là trẻ sẽ tự tin thử nghiệm những điều mới mẻ mà không sợ bị đánh giá là không thông minh bởi trẻ có nhiều cơ hội để cải thiện kết quả ấy và khẳng định bản thân mình.

Thí nghiệm thực tế với một nhóm học sinh lớp 7 cho thấy dù có điểm đầu vào xấp xỉ nhau nhưng sau hai năm, những em có tư duy phát triển có kết quả vượt trội hơn hẳn so với nhóm tin tưởng vào tư duy cố định.

Kết quả thí nghiệm trên có thể giải thích như sau: dù năng lực ban đầu là như nhau nhưng những em với tư duy cố định có mục tiêu số một là bằng mọi giá phải luôn giỏi giang ở mọi lĩnh vực. Ngược lại, mục tiêu lớn nhất của những học sinh với tư duy phát triển lại là luôn học tập bằng mọi giá ở mọi lĩnh vực. Các em không sợ sai, sẵn sàng đương đầu thử thách bởi có niềm tin rằng kết quả sẽ dần tốt hơn, thành công hơn.

Điều này không đâu xa chính là từ tư duy, nhận thức của trẻ cái mà trẻ sẽ được thừa hưởng và tạo nên từ chính bố mẹ của mình. Bởi vậy, bố mẹ cần cố gắng làm sao để bé luôn ý thức được rằng mình hoàn toàn có khả năng và mình không hề kém cỏi từ chính những lời dạy dỗ, khuyên nhủ và động viên hằng ngày.

Khi con bắt đầu hiểu được ngôn ngữ xung quanh cũng là lúc bạn nên bắt đầu chứ không cần phải đợi đến khi con đã đến tuổi đi học. Bản chất mỗi đứa trẻ đều có tư duy phát triển, nhưng chính cha mẹ đã thay đổi tư duy ấy ở trẻ.

Khi bạn nói chuyện với con rằng “Con xem xem, bạn kia giỏi quá, bạn kia làm được abc xyz.”, có thể con sẽ có động lực làm những việc bạn muốn, nhưng con cũng sẽ không dám chấp nhận thử thách, thử nghiệm những điều mới mẻ vì sợ làm lỡ kì vọng của bố mẹ, sẽ không được bố mẹ khen nữa. Hay thậm chí, con còn tạo cho mình một suy nghĩ rằng mình kém cỏi, mình không được như thế tạo sự kém tự tin cho trẻ. Vậy mới thấy được tầm quan trọng và sức ảnh hưởng từ lời nói của bố mẹ đối với trẻ và tư duy của trẻ.

Bố mẹ chỉ cần tưởng tượng rằng lời nói giao tiếp giữa bố mẹ và con là thứ diễn ra hằng ngày, xuất hiện một cách thường xuyên và còn có khả năng đi trực tiếp vào suy nghĩ của trẻ. Vì vậy, bố mẹ chỉ cần có thói quen nói chuyện “sai lầm”, chưa hợp lí cũng sẽ khiến trẻ hình thành những suy nghĩ sai lệch về bản thân và thế giới xung quanh.

-Ngoài việc hình thành chính xác, tư duy cần luyện tập và củng cố

Dù khó hơn trường hợp đầu tiên nhưng cũng không phải là không thể. Mỗi người có tư duy phát triển về một số vấn đề nhưng lại có tư duy cố định về một số vấn đề khác. Ví dụ, tôi có tư duy phát triển về toán và các môn khoa học bởi qua kinh nghiệm nhiều năm của mình, tôi biết chỉ cần cố gắng thì kết quả sẽ đền đáp xứng đáng.

Ngược lại, tôi có tư duy cố định với môn bóng rổ từ nhỏ bởi đến tận năm 11 tuổi tôi mới tập chơi và ắt hẳn những đứa trẻ khác giỏi hơn tôi nhiều. Nhưng đến khi tôi học cấp 3, tôi quyết định thử chơi và rồi cố gắng luyện tập chăm chỉ, bước ra khỏi vòng an toàn mà mình từng tự vẽ ra. Và rồi kết quả đã không phụ lòng tôi.

Nguồn: Việt Future